بررسی میزان بیماریزایی زئوسپور توسط گونه های phytophthora بر روی میوه گوجه فرنگی در شرایط نوری و دمایی مختلف

گوجه فرنگی با نام علمی lycopersicum esculentum یکی از محصولات با اهمیت از لحاظ اقتصادی، دارویی و صنعتی می باشد. یکی از مهم ترین بیماری ها که به این گیاه خسارت وارد می کند، بیمارگر خاکزاد phytophthora می باشد. این بیماری باعث پوسیدگی ریشه، طوقه و مرگ گیاه چه می شود. میوه در صورت تماس با خاک و فعال بودن بیمارگر در خاک، تحت تاثیر نوعی از پوسیدگی به نام پوسیدگی چشم آهویی قرار می گیرد. این پوسیدگی به صورت نواحی تیره و روشن قهوه ای به حالت مواج است. این بیمارگر در آب آزاد تولید اسپورهای متحرک به نام زئوسپور می کنند که منجر به انتشار بیماری در طول فصل می شوند.گونه-های بیمارگر جدا شده ازخاک یا ریشه و طوقه گوجه فرنگی در بجنورد p.capsici و p.nicotianae شناسایی شدند. ریسه های هر دو گونه روی گیاه چه های دو هفته ای گوجه فرنگی بیماری زا بوده اند. پس از ایجاد علائم و مرگ گیاهچه دوباره با کشت قطعات ریشه و طوقه عامل بیمارگر در محیط کشت تایید شد. دمای بهینه رشد ریسه در p.capsici در دمای 28 درجه سانتیگراد و در p.nicotianae در دمای حدود 30 درجه بهترین رشد را دارد. هر دو گونه در محیط کشت آگاردار تولید ریسه های هوایی می کنند. در p.capsici اسپورانژیوم در آب مقطر استریل پس از 24 ساعت و به تعداد زیاد و کلامیدوسپور در محیط کشت جامد پس از حدود یک هفته به تعداد کم تشکیل می شود. اسپورانژیوم هم در محیط کشت جامد به سرعت تشکیل شد. تولید زئوسپور در این گونه ها تحت تاثیر شرایط نوری و دمایی بودند. بیشترین تولید زئوسپور در یکی از جدایه های p.capsici و در دمای 20 درجه سانتیگراد در شرایط تاریکی به میزان 106× 7/1 زئوسپور در هر سانتی متر مکعب آب مقطر استریل و در مورد p.nicotianae در دمای 25 درجه و شرایط نور به میزان 106×3/1 زئوسپور در هر سانتی متر مکعب آب مقطر استریل بود. بیشترین افزایش طول زخم بیمارگر پس از 5 روز توسط زئوسپورها در جدایه شماره 2 مربوط به گونهp.capsici بوده که در دمای 25 درجه سانتیگراد و تاریکی طول زخم بیمارگر پس از 5 روز به حدود 50 میلی متر رسیده است. در مورد گونه p.nicotianae در دمای 27 درجه سانتیگراد بیشترین بیماری زایی زئوسپورها در شرایط نوراتفاق افتاده است.به نظر می رسد گونه p. nicotianae نسبت به گونه p.capsici در شرایط مزارع آبی گوجه فرنگی بجنورد غالبیت بیشتری با افزایش زمان طول دوره روشنایی در فصل تابستان ارتباط با بیماری زایی دارند. تعداد اسپورانژیوم تولید شده در مورد هر دو گونه در سطح میوه گوجه فرنگی بسیار قابل توجه بوده است که می تواند به عنوان یک شاخص با توجه به شرایط خاک و مرطوب بودن آن با تولید زئوسپورهای فراوان بیماری زایی بسیار شدیدی به صورت همه گیر داشته باشند.